Nεοελληνικές διάλεκτοι

INSTITOYTO YPO_EKDOSI

Xρ. Tζιτζιλής (επιμ.)

 

Το δίτομο αυτό έργο αφενός θα παρουσιάσει τα πορίσματα της έως τώρα νεοελληνικής διαλεκτολογικής έρευνας, και αφετέρου θα αποτελέσει την αφετηρία για καινούργιους επιστημονικούς προβληματισμούς, με βάση νεότερα δεδομένα και λαμβάνοντας υπόψη, επίσης, τη σύγχρονη γλωσσολογική θεωρία. Ο πρώτος τόμος του έργου θα είναι μια εκτενής Εισαγωγή και ο δεύτερος θα εξετάζει αναλυτικά τις επιμέρους διαλέκτους και τα ιδιώματα. Ο δεύτερος τόμος θα κυκλοφορήσει πρώτος και βρίσκεται στην τελική ευθεία για την ολοκλήρωσή του. Περιλαμβάνει μονογραφίες έκτασης περίπου 80-100 σελίδων η καθεμιά για την ποντιακή, την κριμαιοαζοφική, τη θρακοβιθυνιακή, την καππαδοκική, τα υπόλοιπα μικρασιατικά ιδιώματα (Λιβίσι, Φάρασα, Σίλλη), την κυπριακή, την τσακωνική, την πελοποννησιακή, τη μανιάτικη, τη μεγαροκουμιώτικη, την κρητική, την επτανησιακή, τη δωδεκανησιακή, την κυκλαδίτικη, την κατωιταλική και τα βόρεια ιδιώματα, ενώ υπάρχουν και ξεχωριστές μικρότερης έκτασης συμβολές, π.χ. για τα ιδιώματα της Χίου και της Σμύρνης. Κάθε συμβολή ξεκινάει με την περιγραφή του γεωγραφικού και του ιστορικού πλαισίου εντός των οποίων αναπτύχθηκε κάθε διάλεκτος, και στη συνέχεια παρέχει μια επισκόπηση της ως τώρα σχετικής έρευνας. Όσον αφορά τα γενικά χαρακτηριστικά κάθε διαλέκτου, επιλέγονται 24 βασικά φωνητικά, μορφολογικά, συντακτικά και λεξιλογικά ισόγλωσσα, με τα οποία επιχειρείται η ταξινόμηση και η τοποθέτηση των ιδιωμάτων στον διαλεκτικό χώρο. Ακολουθούν ειδικότερα χαρακτηριστικά κάθε διαλέκτου, αναφορές στις παλαιότερες γνωστές μορφές της και στη συνέχεια δίνεται μια εικόνα της ενδοδιαλεκτικής διαφοροποίησης. Η συστηματική περιγραφή που ακολουθεί ξεκινάει από τη φωνητική και τη φωνολογία, περνάει στη μορφολογία, στη σύνταξη, στο λεξιλόγιο, στη φρασεολογία, στην παραγωγή και στη σύνθεση, και ολοκληρώνεται με την εξέταση των σχέσεων με άλλες διαλέκτους και γλώσσες καθώς και με την επισκόπηση της σημερινής κατάστασης του ιδιώματος. Ύστερα από μια σύντομη αναφορά στην πιθανή σύγχρονη παραγωγή γραπτού λόγου σε κάθε ιδίωμα, κάθε συμβολή ολοκληρώνεται με την παράθεση σχολιασμένων διαλεκτικών κειμένων και, βέβαια, της σχετικής βιβλιογραφίας.

Ο επιμελητής του τόμου είναι καθηγητής Ιστορικής και Βαλκανικής Γλωσσολογίας στο Α.Π.Θ.