Εκδηλώσεις & Δραστηριότητες

18η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης

25-28 Νοεμβρίου 2021
Περίπτερα 13 και 14, Helexpo, Θεσσαλονίκη

Το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών συμμετέχει στη 18η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, από τις 25 έως τις 28 Νοεμβρίου 2021, στις εγκαταστάσεις της Helexpo στη Θεσσαλονίκη (Περίπτερο 13, εκθετήριο 125).

2ο Διεθνές Συνέδριο για την Κοινή, τις κοινές και τη διαμόρφωση της κοινής νεοελληνικής

5-6 Νοεμβρίου 2021
Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών, Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη, και διαδικτυακά

Το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μ. Τριανταφυλλίδη] του Α.Π.Θ., στο πλαίσιο των ετήσιων διεθνών συνεδρίων για τη διαχρονική και διατοπική μελέτη της ελληνικής, διοργανώνει το «2ο Διεθνές Συνέδριο για την Κοινή, τις κοινές και τη διαμόρφωση της κοινής νεοελληνικής» στις 5 και 6 Νοεμβρίου 2021, στη Θεσσαλονίκη. Στόχος του Συνεδρίου είναι να εξετάσει τα προβλήματα που συνδέονται με τη διαμόρφωση της κοινής στην Ελλάδα, αλλά και στις άλλες βαλκανικές χώρες, προσφέροντας μια ευκαιρία για επαναπροσέγγιση σχετικών θεωρητικών προβλημάτων και για επανεξέταση όψεων της ελληνιστικής Κοινής.

Στο Συνέδριο έχουν προσκληθεί και θα συμμετάσχουν ως κεντρικοί ομιλητές ερευνητές με διεθνή αναγνώριση και διακεκριμένη προσφορά στις περιοχές αυτές:

David Britain (University of Bern, Ελβετία),
Vit Bubenik (Memorial University of Newfoundland, Καναδάς), και
Peter Mackridge (University of Oxford, Μεγάλη Βρετανία).

Με δεδομένη την καθοριστική συμβολή του ιδρυτή του Ινστιτούτου, Μανόλη Τριανταφυλλίδη (1883-1959), στην εξέλιξη του προβληματισμού για την κοινή νεοελληνική και έχοντας συνειδητοποιήσει την ανάγκη για μια ώριμη και ήρεμη συζήτηση για θέματα που μας απασχολούν συχνά, αλλά τα αντιμετωπίζουμε συνήθως επιφανειακά, θέτουμε μερικά βασικά ερωτήματα: Υπήρξε ιστορικός συμβιβασμός μεταξύ δημοτικής και καθαρεύουσας; Αν ναι, ποιες είναι οι επιπτώσεις του στη σημερινή γλωσσική κατάσταση; Υπάρχει γλωσσικό πρόβλημα στην Ελλάδα; Τι θα καθορίζαμε σήμερα ως γλωσσικό πρόβλημα; Υπάρχουν λύσεις στα προβλήματα μιας “δισυστημικής” κοινής, και, αν ναι, από πού θα έρθουν;

2ο Επιμορφωτικό σεμινάριο στο «Ζωγράφειο» Λύκειο

2-3 Δεκεμβρίου 2019
«Ζωγράφειο» Λύκειο, Κωνσταντινούπολη, Τουρκία

Το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών και το «Ζωγράφειο» Λύκειο της Κωνσταντινούπολης διοργάνωσαν με απόλυτη επιτυχία το 2ο Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών των σχολείων της Πόλης,  στις 2 και 3 Δεκεμβρίου 2019 στο «Ζωγράφειο» Λύκειο. Το Επιμορφωτικό Πρόγραμμα με τίτλο «Διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας» επιμελήθηκαν και παρουσίασαν ο Παναγιώτης Ανδρέου, επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου, και ο Νίκος Αμβράζης, ΕΔΙΠ του Τομέα Γλωσσολογίας του Α.Π.Θ. και εξωτερικός συνεργάτης του Ινστιτούτου.
 

2ο Διεθνές Συνέδριο για τις Γλωσσικές Επαφές στα Βαλκάνια και στη Μ. Ασία

8-10 Νοεμβρίου 2019
Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών, Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη

Το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μ. Τριανταφυλλίδη) του Α.Π.Θ., στο πλαίσιο των ετήσιων διεθνών συνεδρίων για τη διαχρονική και διατοπική μελέτη της ελληνικής, διοργάνωσε το «2ο Διεθνές Συνέδριο για τις Γλωσσικές Επαφές στα Βαλκάνια και στη Μικρά Ασία» στις 8, 9 και 10 Νοεμβρίου 2019, στη Θεσσαλονίκη. Στόχος του Συνεδρίου ήταν να εξετάσει τις γλωσσικές επαφές στα Βαλκάνια και στη Μ. Ασία, με επίκεντρο κυρίως τις σχέσεις της ελληνικής με άλλες γλώσσες στις περιοχές αυτές.

Στο Συνέδριο προσκλήθηκαν ως κύριοι ομιλητές οι καθηγητές Petya Assenova (University of Sofia) και Bernt Brendemoen (Universitetet i Oslo), κορυφαίοι μελετητές ζητημάτων που σχετίζονται με τις Γλωσσικές Επαφές στις περιοχές που αποτελούν το αντικείμενο του Συνεδρίου. Επίσης, συμμετείχαν ερευνητές με διεθνή αναγνώριση και διακεκριμένη προσφορά στον χώρο αυτό, όπως οι Ronelle Alexander (University of California, Berkeley), Virginia Hill (University of New Brunswick), Matthias Kappler (Università Ca’Foscari, Venezia), Ελένη Καραντζόλα (Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Ρόδος), Αγγελική Ράλλη (Πανεπιστήμιο Πατρών), Helmut Schaller (Universität Marburg) κ.ά.

Στο πλαίσιο του Συνεδρίου διοργανώθηκε ένα workshop με θέμα “Ελληνική και ελληνικές διάλεκτοι στον ελληνισμό της διασποράς”.

Διεθνές Συνέδριο «Ελληνορωσικές λογοτεχνικές σχέσεις»

29-31 Αυγούστου 2019
Πύργος Αλικιανού, Χανιά

Το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών συνδιοργάνωσε, μαζί με την Εταιρεία Κρητικών Σπουδών (Ίδρυμα Καψωμένου) Διεθνές Συνέδριο με θέμα "Ελληνορωσικές λογοτεχνικές σχέσεις", από τις 29 έως τις 31 Αυγούστου 2019, στην έδρα της Εταιρείας Κρητικών Σπουδών, στον Πύργο Αλικιανού, στα Χανιά.
 

Διημερίδα "Πραγματολογικά Μόρια στην Προφορική Επικοινωνία"

24-25 Ιουνίου 2019
Θεσσαλονίκη

Το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη] του Α.Π.Θ., στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του για τον προφορικό λόγο και του ερευνητικού προγράμματος Γλωσσική Διεπίδραση και Ανάλυση Συνομιλίας, διοργάνωσε την τρίτη διημερίδα για την ελληνική γλώσσα στην προφορική επικοινωνία στις 24-25 Ιουνίου 2019 στη Θεσσαλονίκη. Αντικείμενο της διημερίδας ήταν τα Πραγματολογικά Μόρια στην Προφορική Επικοινωνία.

Στη μελέτη της νεοελληνικής γλώσσας, τα ‘μόρια’ (μικρές άκλιτες λέξεις, π.χ. άραγε, αφού, δα, κιόλας, μπα, να, όχι) βγήκαν από την αφάνεια ήδη από τη δεκαετία του 1950 με τη Νεοελληνική Σύνταξι (της δημοτικής) του Αχ. Τζάρτζανου, όπου είναι άμεσα αναγνωρίσιμη η πολυλειτουργικότητα και η ανομοιογένειά τους ως προς τη γραμματική κατηγορία (σύνδεσμοι, επιρρήματα, επιφωνήματα, προθέσεις). Η σύγχρονη γλωσσολογική έρευνα ανέδειξε διαγλωσσικά πλήθος στοιχείων με παρόμοια χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας την απουσία (ή υποχώρηση) αναφορικής σημασίας τους προς όφελος διεπιδραστικών, δομικών-οργανωτικών κ.ά. λειτουργιών.

Οι ποικίλες οπτικές γωνίες, οι διαφορετικές θεωρητικές και μεθοδολογικές προσεγγίσεις των ερευνητών/τριών καθώς και η εστίασή τους σε, εν μέρει, διαφορετικά φαινόμενα αντανακλώνται στην πανσπερμία των χρησιμοποιούμενων όρων, όπως λ.χ. Abtönungspartikel (Weydt 1969), discourse markers (Schiffrin 1987, Fraser 1990, Jucker & Ziv 1998, Fischer 2013, Maschler & Schiffrin 2015), utterance particles (Luke 1990), pragmatic particles (Östman 1995, Foolen 1996, Beeching 2002), pragmatic markers (Brinton 1996, Andersen 2001, Aijmer 2013), modal particles (Aijmer 1997, Waltereit 2001), discourse particles (Aijmer 2002, Fischer 2006), interactional particles (Morita 2005), ή απλώς particles (Heritage & Sorjonen 2018). Ο όρος πραγματολογικά μόρια, που επιλέγεται εδώ, επιδιώκει αφενός να καλύψει όλο το φάσμα γλωσσικών στοιχείων/δομών με δεικτικό και μεταεπικοινωνιακό χαρακτήρα και αφετέρου να χρησιμεύσει ως υπερώνυμο των παραπάνω όρων χωρίς δεσμεύσεις ως προς επιμέρους οριοθετήσεις και κατηγοριοποιήσεις τους.

Η εφετινή διημερίδα φιλοξένησε και ορισμένες ομιλίες αφιερωμένες στα πραγματολογικά μόρια άλλων γλωσσών, ώστε τα ελληνικά δεδομένα να ενταχθούν σε μια διαγλωσσική προοπτική.

Στη διημερίδα προσκλήθηκε και συμμετείχε ως κύριoς ομιλητής ο Ομότιμος Καθηγητής

John Heritage (University of California at Los Angeles).

Επιπλέον, συμμετείχαν οι ειδικοί επί του θέματος Galina Bolden (Αναπλ. Καθηγήτρια, Rutgers University), Yael Maschler (Καθηγήτρια, University of Haifa), Geoffrey Raymond (Καθηγητής, University of California at Santa Barbara).

Επιμορφωτική Ημερίδα στην Ξάνθη

19 Ιουνίου 2019
5ο Δημοτικό Σχολείο, Ξάνθη

Το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών συμμετείχε στη μία από τις τέσσερις Επιμορφωτικές Ημερίδες που διοργάνωσε το Περιφερειακό Κέντρο Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, στις 19 Ιουνίου 2019, 9:00-13:00, στην Ξάνθη. Υπεύθυνοι ήταν οι Συντονιστές Εκπαιδευτικού Έργου κκ. Ορχάν Αζήζ, Ευγενία Θεοδοσιάδου, Σάββας Μελισσόπουλος και Άννα Αφεντουλίδου, σε συνεργασία με πανεπιστημιακούς φορείς.
 

16η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης

9-12 Μαΐου 2019
Περίπτερα 13, 14 και 15, Helexpo, Θεσσαλονίκη

Το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών συμμετείχε στη 16η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, από τις 9 έως τις 12 Μαΐου 2019, στις εγκαταστάσεις της Helexpo στη Θεσσαλονίκη (Περίπτερο 13, εκθετήριο 89). Η 16η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου ήταν αφιερωμένη, μεταξύ άλλων, στον Μανόλη Τριανταφυλλίδη, με αφορμή τη συμπλήρωση 60 χρόνων από τον θάνατό του.

Σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο του Περιπτέρου 15 λειτούργησε Έκθεση με φωτογραφίες τεκμηρίων από το πλούσιο Αρχείο του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, η οποία παρουσίασε τη ζωή και το έργο του. Στον ίδιο χώρο προβάλλονταν διαδοχικά, καθ' όλη τη διάρκεια της Έκθεσης, τρία ντοκιμαντέρ για τον Μ. Τριανταφυλλίδη (δύο της ΕΡΤ, του 1983, και ένα της Cosmote TV, του 2017).

40ή Ετήσια Συνάντηση του Τομέα Γλωσσολογίας

5-6 Απριλίου 2019
Αίθουσα Τελετών της Φιλοσοφικής Σχολής και ΚΕΔΕΑ, Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη

Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος το Ινστιτούτο υποστήριξε την 40ή Ετήσια Συνάντηση Εργασίας του Τομέα Γλωσσολογίας του Τμήματος Φιλολογίας του Α.Π.Θ., η οποία διοργανώθηκε από τις 5 έως τις 6 Απριλίου 2019 στη Θεσσαλονίκη.

Επιμορφωτικό σεμινάριο στο «Ζωγράφειο» Λύκειο

11-13 Φεβρουαρίου 2019
«Ζωγράφειο» Λύκειο, Κωνσταντινούπολη, Τουρκία

Το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών και το «Ζωγράφειο» Λύκειο της Κωνσταντινούπολης διοργάνωσαν ένα Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών των σχολείων της Πόλης, από τις 11 έως τις 13 Φεβρουαρίου 2019 στο «Ζωγράφειο» Λύκειο. Το Επιμορφωτικό Πρόγραμμα με τίτλο «Διδάσκοντας… τον προφορικό λόγο, τη γραμματική, το λεξιλόγιο, την προφορά, στις μικτές τάξεις» επιμελήθηκαν και παρουσίασαν ο Παναγιώτης Ανδρέου, επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου, και ο Νίκος Αμβράζης, ΕΔΙΠ του Τομέα Γλωσσολογίας του Α.Π.Θ. και εξωτερικός συνεργάτης του Ινστιτούτου.
 

Διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας ως ξένης στην Αίγυπτο

6 Φεβρουαρίου 2019 
Εθνικό Μεταφραστικό Κέντρο Αιγύπτου, Κάιρο, Αίγυπτος

Το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών συμμετείχε σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2019, στις 18.00, στο Εθνικό Μεταφραστικό Κέντρο Αιγύπτου, στο κτιριακό συγκρότημα της Όπερας του Καΐρου. Την εκδήλωση διοργάνωσε το Παράρτημα Αλεξανδρείας του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, στο περιθώριο της 50ής Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου του Καΐρου.

2ο Διεθνές Συνέδριο για την Ετυμολογία της Ελληνικής: ελληνική και βαλκανική ετυμολογία

9-10 Νοεμβρίου 2018
Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών, Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη

Το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μ. Τριανταφυλλίδη] του Α.Π.Θ., στο πλαίσιο των ετήσιων διεθνών συνεδρίων για τη διαχρονική και διατοπική μελέτη της ελληνικής, διοργάνωσε το «2ο Διεθνές Συνέδριο για την Ετυμολογία της Ελληνικής: ελληνική και βαλκανική ετυμολογία» στις 9 και 10 Νοεμβρίου 2018, στη Θεσσαλονίκη.

Στόχος του Συνεδρίου ήταν να εξετάσει ζητήματα που αναφέρονται στην ετυμολογία της ελληνικής γλώσσας όλων των περιόδων της και των μορφών της, διαλεκτικών και μη. Επιπλέον, όπως γίνεται φανερό από τον υπότιτλο, το Συνέδριο ήταν αφιερωμένο τόσο στην ελληνική όσο και στη βαλκανική ετυμολογία. Στο «1ο Συνέδριο για την Ετυμολογία της Ελληνικής Γλώσσας» η βαλκανική ετυμολογία κάλυπτε κυρίως τη βαλκανική διάσταση ελληνικών λέξεων. Στο 2ο Συνέδριο η βαλκανική ετυμολογία αντιπροσωπεύθηκε ισότιμα με την ελληνική, εξετάστηκε ως ξεχωριστή μονάδα και ως αυτοτελές πλαίσιο ετυμολογικής ανάλυσης των λέξεων, και της αφιερώθηκε η δεύτερη μέρα του συνεδρίου. Στις θεματικές περιοχές του συνεδρίου περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων: (α) θεωρητικά ζητήματα για την ετυμολογία της ελληνικής και των άλλων βαλκανικών γλωσσών, (β) ετυμολογικές προτάσεις για συγκεκριμένες λέξεις, (γ) ετυμολογία και διαλεκτολογία, (δ) ετυμολογία και γλωσσικές επαφές, (ε) ετυμολογία και φιλολογία (αποκατάσταση κειμένων, προεπιστημονική ετυμολογία), και (ϛ) ετυμολογία και εκπαίδευση.

Στο συνέδριο συμμετείχαν ερευνητές με διακεκριμένη προσφορά στον χώρο της ετυμολογίας της ελληνικής και των βαλκανικών γλωσσών. Προσκεκλημένοι ομιλητές: Jasmina Grković-Major (Πανεπιστήμιο του Novi Sad & Σερβική Ακαδημία Επιστημών και Τεχνών, Σερβία), Thede Kahl (Πανεπιστήμιο της Jena, Γερμανία).

Εκδήλωση για τον Μανόλη Τριανταφυλλίδη και τη Μαρία Λιουδάκη

 25 Αυγούστου 2018
Ιεράπετρα

Η Ποιητική Σπείρα, ο Δήμος Ιεράπτερας και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Βαϊνιάς διοργάνωσαν αφιέρωμα στη Μαρία Λιουδάκη, στο Οθωμανικό Τέμενος της Ιεράπετρας, στις 25 Αυγούστου 2018, στις 21.00.
 

15η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης

3-6 Μαΐου 2018
Περίπτερα 13, 14 και 15, Helexpo, Θεσσαλονίκη

Το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών συμμετείχε στη 15η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, από τις 3 έως τις 6 Μαΐου 2018, στις εγκαταστάσεις της Helexpo στη Θεσσαλονίκη (Περίπτερο 13, εκθετήριο 82). Η 15η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου ήταν αφιερωμένη, μεταξύ άλλων, στις χώρες της Γαλλοφωνίας.

39η Ετήσια Συνάντηση του Τομέα Γλωσσολογίας

19-21 Απριλίου 2018
Αίθουσα Τελετών της Φιλοσοφικής Σχολής και ΚΕΔΕΑ, Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη

Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος το Ινστιτούτο υποστήριξε την 39η Συνάντηση Εργασίας του Τομέα Γλωσσολογίας του Τμήματος Φιλολογίας του Α.Π.Θ., η οποία διοργανώθηκε από τις 19 έως τις 21 Απριλίου 2018 στη Θεσσαλονίκη, και ήταν αφιερωμένη στη μνήμη του κορυφαίου Έλληνα Γλωσσολόγου Μιχάλη Σετάτου.